Ngành hồ tiêu Việt Nam từ lâu đã góp phần quan trọng trong việc khẳng định vị thế của đất nước trên thị trường gia vị quốc tế, đồng thời cải thiện đáng kể đời sống của nông dân. Tuy nhiên, trước những yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường và sự suy giảm nhu cầu, ngành hồ tiêu đang đối mặt với không ít khó khăn.

Việc thúc đẩy hợp tác công tư, tổ chức liên kết sản xuất, rà soát quy hoạch vùng nguyên liệu và định hướng cho nông dân đã trở thành yếu tố then chốt để định hình con đường phát triển bền vững cho hồ tiêu Việt Nam.

Những thách thức đặt ra cho ngành hồ tiêu

Theo báo cáo từ Hiệp hội Hồ tiêu Quốc tế (IPC), diện tích trồng hồ tiêu toàn cầu đã giảm dần trong những năm qua, dẫn đến sự sụt giảm về sản lượng. Năm 2022, sản lượng hồ tiêu toàn cầu đạt 567.000 tấn, giảm xuống còn 543.000 tấn vào năm 2023 và ước tính năm 2024 sẽ tiếp tục giảm thêm 1,1%, xuống mức 535.000 tấn.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này bao gồm tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, giá tiêu duy trì ở mức thấp, khiến nông dân không còn mặn mà với việc chăm sóc cây tiêu. Nhiều người đã chuyển sang trồng các loại cây khác mang lại lợi nhuận cao hơn.

Tại Việt Nam, diện tích hồ tiêu cũng giảm đáng kể, từ 151.900 ha năm 2017 xuống còn 115.000 ha vào năm 2023, tương ứng mức giảm 24,3%. Dự kiến trong tương lai, diện tích này sẽ tiếp tục thu hẹp, chỉ còn khoảng 110.000 ha. Sau khi đạt đỉnh 290.000 tấn vào năm 2019, sản lượng hồ tiêu của Việt Nam cũng liên tục sụt giảm, chỉ còn 170.000 tấn vào năm 2024 – mức thấp nhất từ năm 2015.

Cạnh tranh từ Brazil cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Với công nghệ xử lý khuẩn Salmonella bằng hơi nước tiệt trùng, các doanh nghiệp xuất khẩu của Brazil đang gia tăng lợi thế và có khả năng chiếm lĩnh thị phần của Việt Nam tại Mỹ và châu Âu, hai thị trường có tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng ngày càng khắt khe.

Dấu ấn từ hợp tác công tư trong ngành hồ tiêu

Trước các thách thức, mô hình hợp tác công tư đang cho thấy hiệu quả tích cực, góp phần hỗ trợ nông dân và nâng cao năng lực sản xuất bền vững. Điển hình là Hợp tác xã (HTX) Bình Minh tại Đắk Nông, tỉnh có diện tích hồ tiêu lớn nhất cả nước.

HTX Bình Minh được thành lập vào năm 2017 và đã phối hợp với nhiều đối tác như chính quyền địa phương, Hội Nông dân, Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), tổ chức Rainforest Alliance, và IDH để triển khai các dự án hỗ trợ nông dân. Một trong số đó là dự án quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), giúp cải thiện quy trình sản xuất, giảm thiểu thiệt hại do sâu bệnh.

Ngoài ra, dự án “Thúc đẩy sản xuất và thương mại bền vững hồ tiêu” đã mở rộng liên kết với hơn 900 nông dân thành viên tại Đắk Nông, từ con số 300 ban đầu. Từ năm 2021 đến 2023, dự án này đã mang lại lợi ích cho 10.000 nông dân tại Tây Nguyên, nâng cao nhận thức về thực hành nông nghiệp tốt, tiết giảm chi phí đầu vào và tăng hiệu quả sản xuất.

Theo ông Nguyễn Thanh Tâm, Giám đốc Công ty TMTconsulting, kết quả từ các dự án hợp tác công tư đã giúp cải thiện đời sống cho gần 8.000 hộ nông dân, giảm thiểu tác động môi trường và góp phần vào mục tiêu giảm phát thải của ngành hồ tiêu.

Hướng đi bền vững cho ngành hồ tiêu Việt Nam

Tại Hội nghị thường niên nhóm đối tác công tư về hồ tiêu và gia vị 2024, các chuyên gia nhận định rằng việc tăng cường hợp tác giữa các bên là yếu tố then chốt để ngành hồ tiêu vượt qua khó khăn.

Theo ông Lê Anh Sơn, Giám đốc HTX Bình Minh, nhà nước cần xây dựng chính sách hỗ trợ liên kết chuỗi giá trị cho các HTX, đẩy mạnh xúc tiến thương mại và khuyến khích doanh nghiệp thu mua có chính sách thưởng cho hồ tiêu đạt tiêu chuẩn chất lượng. Về phía nông dân, cần nâng cao ý thức trong sản xuất, chủ động cập nhật thông tin thị trường để ổn định kế hoạch kinh doanh.

Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch VPSA, nhấn mạnh rằng hợp tác công tư không chỉ là giải pháp trước mắt mà còn là nền tảng dài hạn để xây dựng ngành hồ tiêu bền vững. Bà cho rằng, mô hình này sẽ giúp nông dân chuyển mình thành “doanh nhân trồng tiêu”, áp dụng công nghệ trong sản xuất và chế biến để gia tăng giá trị xuất khẩu.

Đại diện Cục Bảo vệ thực vật, ông Nguyễn Quý Dương, đặt mục tiêu đến năm 2025, khoảng 70% hồ tiêu Việt Nam đạt yêu cầu về dư lượng tối đa thuốc bảo vệ thực vật (MRL), 25.000 nông dân được tập huấn, và 75.000 tấn tiêu được sản xuất bền vững. Để đạt được mục tiêu này, nhóm đối tác công tư cần tiếp tục phối hợp xây dựng tài liệu hướng dẫn và chương trình đào tạo thực hành nông nghiệp bền vững, đảm bảo chuỗi cung ứng chất lượng cao.

Hợp tác công tư đang mở ra con đường mới, không chỉ giải quyết khó khăn hiện tại mà còn định hình một tương lai bền vững hơn cho hồ tiêu Việt Nam trên thị trường thế giới.

>>>Xem thêm:

Giá cao su hôm nay

Giá cà phê hôm nay

Giá ca cao hôm nay

Giá đường thế giới hôm nay

Giá dầu cọ thế giới hôm nay

Giá tiêu trực tuyến cập nhật giá liên tục hàng ngày