Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), xuất khẩu thép cuộn cán nóng (HRC) trong tháng 11 tiếp tục giảm mạnh, đánh dấu tháng giảm thứ ba liên tiếp. Bán hàng HRC đạt khoảng 499.000 tấn, giảm 18% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu chỉ đạt hơn 101.000 tấn, giảm tới 70%. Sản lượng sản xuất vẫn duy trì ở mức 548.108 tấn, gần như không đổi so với năm ngoái.

Tính chung 11 tháng đầu năm, bán hàng HRC đạt 6 triệu tấn, giảm 2% so với cùng kỳ, trong đó xuất khẩu giảm 31%, chỉ còn 2,2 triệu tấn. Nguyên nhân chính được cho là áp lực cạnh tranh từ thép giá rẻ Trung Quốc và làn sóng phòng vệ thương mại tại nhiều quốc gia.

Trung Quốc tiếp tục là đối thủ lớn của ngành thép Việt Nam. Theo dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu thép của quốc gia này đạt kỷ lục 18,6 triệu tấn trong tháng 11, tăng 22,6% so với cùng kỳ năm trước. Việc lĩnh vực bất động sản tại Trung Quốc chưa phục hồi buộc các nhà sản xuất nước này tăng cường đẩy thép giá rẻ ra thị trường quốc tế.

Không chỉ đối mặt với Trung Quốc, thép Việt Nam còn chịu áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại. Tháng 8 vừa qua, HRC Việt Nam đồng thời bị điều tra chống bán phá giá tại Ấn Độ và Liên minh Châu Âu (EU).

Tại EU, Hiệp hội Thép Châu Âu (Eurofer) cáo buộc thép HRC nhập khẩu từ Việt Nam cùng các nước khác đã ảnh hưởng tiêu cực đến thị phần và giá bán của ngành thép nội khối. Trong khi đó, tại Ấn Độ, Hiệp hội Thép nước này cũng đưa ra cáo buộc tương tự, đồng thời cho biết lượng thép HRC nhập khẩu từ Việt Nam đã tăng gấp đôi, đạt 737.000 tấn trong năm tài chính 2023-2024, chiếm gần 9% tổng lượng nhập khẩu thép thành phẩm của quốc gia này.

Trước áp lực xuất khẩu, các doanh nghiệp thép Việt Nam chuyển hướng đẩy mạnh tiêu thụ trong nước. Trong 11 tháng đầu năm, lượng thép HRC tiêu thụ nội địa đạt gần 3,9 triệu tấn, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ trọng xuất khẩu trong cơ cấu tiêu thụ HRC giảm đáng kể, chỉ còn khoảng 30%, thấp hơn nhiều so với mức 50% năm trước.

Ngành sản xuất các sản phẩm hạ nguồn sử dụng HRC như tôn mạ, ống thép đã có dấu hiệu phục hồi. Sản lượng tôn mạ tăng 26% lên 5,2 triệu tấn, trong khi lượng bán hàng tăng 33% lên hơn 5 triệu tấn. Tương tự, sản lượng ống thép cũng tăng 4% lên 2,25 triệu tấn.

Thị trường nội địa được dự báo sẽ tiếp tục là điểm sáng trong bối cảnh bất động sản và đầu tư công phục hồi. Theo ông Đào Minh Châu, Phó Giám đốc Phân tích cổ phiếu SSI Research, ngành thép Việt Nam có thể hưởng lợi từ chu kỳ phục hồi kéo dài 2-3 năm tới.

Dù thị trường nội địa đang có tín hiệu tích cực, ngành thép Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức. Làn sóng phòng vệ thương mại và áp lực cạnh tranh từ thép nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt từ Trung Quốc, vẫn là mối lo lớn.

Tuy nhiên, việc các doanh nghiệp trong nước như Hòa Phát và Formosa gia tăng công suất sản xuất thép HRC, cùng với chính sách điều tra chống bán phá giá đối với thép nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ, có thể giúp giảm áp lực trong tương lai.

Theo Tổng cục Hải quan, nhập khẩu thép từ Trung Quốc trong tháng 11 đã giảm 20% so với cùng kỳ năm trước, chỉ còn 876.000 tấn. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy áp lực từ thép Trung Quốc có thể hạ nhiệt trong thời gian tới.

Trong dài hạn, ngành thép Việt Nam kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh nhờ nhu cầu nội địa và chiến lược mở rộng xuất khẩu sang các thị trường mới. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần chú trọng đa dạng hóa sản phẩm và thị trường để đối phó với những biến động toàn cầu.