Ngày 5/12, Quốc hội Hàn Quốc đã nhận được đề xuất luận tội Tổng thống Yoon Suk-yeol từ phe đối lập do đảng Dân chủ dẫn đầu, với cáo buộc ông vi phạm hiến pháp khi ban bố lệnh thiết quân luật. Đề xuất này được 190 nghị sĩ thuộc sáu đảng đối lập và một nghị sĩ độc lập ký tên. Theo luật, quốc hội phải tiến hành bỏ phiếu trong vòng 24 đến 72 giờ sau khi nhận đề xuất.

Quy trình luận tội ở Hàn Quốc

Hiến pháp Hàn Quốc quy định tổng thống và các quan chức cấp cao có thể bị luận tội nếu họ "vi hiến hoặc vi phạm pháp luật" trong quá trình làm việc. Để đề xuất luận tội tổng thống được thông qua tại quốc hội, cần tối thiểu 2/3 số phiếu ủng hộ, tương đương 200 trong tổng số 300 nghị sĩ. Hiện tại, phe đối lập kiểm soát 191 ghế, trong khi đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền nắm 108 ghế. Điều này đồng nghĩa phe đối lập cần thuyết phục ít nhất 8 nghị sĩ từ đảng cầm quyền để đạt đủ số phiếu cần thiết.

Nếu đề xuất được thông qua, tổng thống sẽ lập tức bị đình chỉ quyền lực. Quyền điều hành đất nước sẽ được trao cho Thủ tướng cho đến khi Tòa án Hiến pháp đưa ra quyết định cuối cùng trong thời hạn tối đa 180 ngày.

Khác với Mỹ, nơi tổng thống bị luận tội vẫn có thể tiếp tục điều hành cho đến khi Thượng viện ra phán quyết, tại Hàn Quốc, Tòa án Hiến pháp đóng vai trò quyết định. Để phế truất tổng thống, ít nhất 6 trong 9 thẩm phán của tòa này phải bỏ phiếu ủng hộ.

Thách thức pháp lý hiện tại

Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đang đối diện khó khăn về nhân sự. Hiện cơ quan này chỉ có 6 thẩm phán sau khi ba thẩm phán nghỉ hưu vào tháng 10 mà chưa có người kế nhiệm. Mặc dù tòa đã bỏ quy định cần tối thiểu 7 thẩm phán để xử lý các vụ kiện, chưa rõ điều này có áp dụng cho trường hợp luận tội tổng thống hay không.

Nếu quy định cần ít nhất 7 thẩm phán được duy trì, Tòa án Hiến pháp sẽ phải chờ quốc hội phê chuẩn ít nhất một thẩm phán mới để có thể đưa ra phán quyết.

Tiền lệ trong lịch sử Hàn Quốc

Hàn Quốc từng có hai tổng thống đối diện quy trình luận tội, với kết quả khác nhau.

• Năm 2016, Tổng thống Park Geun-hye bị quốc hội luận tội vì cáo buộc để bạn thân can thiệp vào công việc nhà nước và lợi dụng quyền lực để nhận hối lộ từ các tập đoàn lớn. Tháng 3/2017, Tòa án Hiến pháp phê chuẩn việc luận tội, khiến bà trở thành tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc bị phế truất. Sau đó, bà bị kết án hơn 20 năm tù vì các tội danh liên quan, nhưng được ân xá vào năm 2021 vì lý do sức khỏe.

• Năm 2004, Tổng thống Roh Moo-hyun bị quốc hội luận tội với cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Tuy nhiên, Tòa án Hiến pháp đã bác bỏ đề xuất và khôi phục quyền lực cho ông.

Phản ứng của các bên

Đảng Quyền lực Nhân dân tuyên bố phản đối mạnh mẽ đề xuất luận tội và cam kết bảo vệ Tổng thống Yoon Suk-yeol. Hiện chưa rõ liệu có nghị sĩ nào thuộc đảng cầm quyền sẽ thay đổi quan điểm, nhất là khi 18 nghị sĩ của đảng này từng ủng hộ nghị quyết dỡ bỏ lệnh thiết quân luật do Tổng thống ban bố vào ngày 4/12.

Trong khi đó, phe đối lập cũng đề xuất luận tội cựu Bộ trưởng Quốc phòng Kim Yong-hyun, người đã từ chức sau khi đưa ra ý kiến ban bố thiết quân luật, và Bộ trưởng Nội vụ Lee Sang-min với cáo buộc phản quốc.

Các nhà quan sát cho rằng tình hình hiện tại có thể dẫn đến những diễn biến phức tạp trong chính trường Hàn Quốc. Quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào sự đồng thuận trong quốc hội và phán quyết của Tòa án Hiến pháp.

Đọc thêm:

Hàng hóa phái sinh là gì? Tìm hiểu cách đầu tư hàng hóa sinh lời